Aupa berriz ere, oraingo honetan HAMABOST ZAURI liburua komentatzetik aparte, musikarekin froga bat egin nahi izan dut eta uste dut ondo atera zaidala.
Liburuak tristura egoera batera eraman nau eta tristura horrek abesti bat gogora arazi dit. Abestia tristea da, baina polita, eta tristurari ere onura atera behar zaio, beraz entzun eta gozatu.(Gogoa baduzu hartu tekila botila bat edo beste zerbait, eskura duzuna, bete txupito bat, edan, hasi abestia entzuten, bete beste txupito bat eta telebistaren aurrean bazaude ez zaitez tontolo-mozola edo mozola-tontolo izan, itzali telebista eta joan zaitez ohera. ONDOLOIN!
Hortik aparte liburua errez irakurtzen da eta Karmele Jaioren liburu gehiago irakurtzeko gogoa piztu dit. Ea hurrengoa oraingo hau baino alaiagoa den, denetik behar dugu eta.
2007/11/12
2007/11/09
Baina bihotzak dio - Xabier Montoia
BAINA BIHOTZAK DIO. Xabier Montoia. Elkar, 2002.
13 narrazio desberdinak eskeintzen dizkigu Xabier Montoiak liburu honetan. Istorio bakoitzari gai jakin eta desberdin bat dagokio. Gaiok gure bizi-inguruan indarra eta eragina duten gurutz puntuak dira. Lehen istorioa nerabe betengan gurasoen banaketak sortzen duen angustian murgiltzen gaitu, egoera horretako sentimendu eta emozioetan ezinbesteko empatia batean irakurlea kokatzen duelarik. Kasu honetan mutil nerabe baten mingoztasuna arnasarazi egiten digu irakurketa aurrera doala. Ez istorio honek, ez besteek, ez dute amaierarik; gaiaren inguruan sortzen den korapiloak ez dakigu zein eboluzio izango duen pertsonaien geroaldian. Irakurleari, ordea, narrazio gehienek uzten diote irakurketaren amaieran pertzeptzio eta sentsazio amaituak: etsipena, sentimentuen aldarkotasuna, ezintasuna, maitasunaren amaiera, bakardea, ...
Beste gai batzuk dira infideltasuna, suizidioa, drogen ondorioak, ... Guztietan amaiera irekia da, eta pertsonaiak ez dira subjetuak, objetuak edo motiboak baino ez gaur egungo errealitatearen erretratuak egiteko. Ez du egiten idazleak pertsonaien deskribapen psikologikorik eta gutxiago beraei buruzko juizio edo balorapenik, hori dena irakurlearen lana da. Hala ere, idazleak ez du behartzen irakurlea balorazio moralak edo etikoak egitera, pertsonaiek nolabaiteko ikutu tragikoa zentzu klasikoan dutelako, hau da, beraingandik kanpo dauden ezinbesteko gertaera, indar edo joeren menpe daude. Testu-inguru batek, edo bizitzak berak, ezartzen dituen baldintzekin ezinean daudenez pertsonaiak, irakurlea kupidatu egiten da beraiekin bera ere izan daitekelako harietako bat. Beraz, istorio bakoitzaren gaiaren trataerak ez dio irakurleari distantziarik hartzen uzten. Pertsonaien emozio eta sentimenduen mundutik igaro behar du irakurleak. Nire ustez, Xabier Montoiak hori ondo lortzen du, eta sinesgarritasun handiago emateko agian pertsonaiei kokapen geografikoa ematen die: burua eta bihotza Euskal Herrian, itxaropenak eta fantasiak atzerrian. Norberaren kontuak eta inguru hurbilekoak ere atzerrira eramaten ditu, han urrutian ez dagoelako leku urrutiagorik ihes egiteko eta itxaropenentzako ez dago itxaropen gehiagorik. Egoera mingarri horietan zerbait argitu daitekelakoan edo, pertsonaiak identitatearen bila ari dira, eta irakurlearen pretzepzioa da bilatze horren aurrean ez dagoela ezer, eta zeozer badago gutxirako izango dela. Dena dela, azkenerako uzten digu idazleak bidairik latzena, hau da, norberaren herrian norberaren burua erbesteratzea. Istorio bakoitza irakurri ondoren etsipena eta samina geratzen dira giroan, baina eguneroko errealitatetik oso hurbil izan garen sentimendua ere.
Narrazioen egitura aldetik konfliktoa ez da aurkezten bat batean, narratze prozesuarekin batera ixurtzen doa apurka eta istorioa dramatismoaz koloreatzen doa. Narratzaileak korapiloaz irakurlea bakar-bakarrik uzten du, beronek bere ondorioak atera ditzan. Ez narratzaileak, ez pretsonaiek, ez dute iritzirik ematen ("narratzaile zero"). Esan ere, errealismo kritikoan koka daitekela autorearen lana, nahiz eta errealitatea erakusteko fikziora jotzen duen. Paradoja hori bihurritu egiten du autoreak bere liburuan, errealitatean sartzen bait gaitu fikziozko narrazioen bitartez.
Amaitzeko esan, liburuaren izenburuak modu sinplean eta errazean seinalatzen duela barruan dakarrena. Eta bide-batez, zoriondu Xabier Montoia gaur bertan Literaturako Euskadi Saria (2007) irabazi duelako bere azken narrazio bildumarekin, Euskal hiria sutan. Epaimahaiak justifikatu du saria liburuan goi-mailako literatura dagoelako eta euskara aberatsa eta ulerterraza erabiltzeagatik. Irakurleon txanda da orain.
Joseba Bilbao
13 narrazio desberdinak eskeintzen dizkigu Xabier Montoiak liburu honetan. Istorio bakoitzari gai jakin eta desberdin bat dagokio. Gaiok gure bizi-inguruan indarra eta eragina duten gurutz puntuak dira. Lehen istorioa nerabe betengan gurasoen banaketak sortzen duen angustian murgiltzen gaitu, egoera horretako sentimendu eta emozioetan ezinbesteko empatia batean irakurlea kokatzen duelarik. Kasu honetan mutil nerabe baten mingoztasuna arnasarazi egiten digu irakurketa aurrera doala. Ez istorio honek, ez besteek, ez dute amaierarik; gaiaren inguruan sortzen den korapiloak ez dakigu zein eboluzio izango duen pertsonaien geroaldian. Irakurleari, ordea, narrazio gehienek uzten diote irakurketaren amaieran pertzeptzio eta sentsazio amaituak: etsipena, sentimentuen aldarkotasuna, ezintasuna, maitasunaren amaiera, bakardea, ...
Beste gai batzuk dira infideltasuna, suizidioa, drogen ondorioak, ... Guztietan amaiera irekia da, eta pertsonaiak ez dira subjetuak, objetuak edo motiboak baino ez gaur egungo errealitatearen erretratuak egiteko. Ez du egiten idazleak pertsonaien deskribapen psikologikorik eta gutxiago beraei buruzko juizio edo balorapenik, hori dena irakurlearen lana da. Hala ere, idazleak ez du behartzen irakurlea balorazio moralak edo etikoak egitera, pertsonaiek nolabaiteko ikutu tragikoa zentzu klasikoan dutelako, hau da, beraingandik kanpo dauden ezinbesteko gertaera, indar edo joeren menpe daude. Testu-inguru batek, edo bizitzak berak, ezartzen dituen baldintzekin ezinean daudenez pertsonaiak, irakurlea kupidatu egiten da beraiekin bera ere izan daitekelako harietako bat. Beraz, istorio bakoitzaren gaiaren trataerak ez dio irakurleari distantziarik hartzen uzten. Pertsonaien emozio eta sentimenduen mundutik igaro behar du irakurleak. Nire ustez, Xabier Montoiak hori ondo lortzen du, eta sinesgarritasun handiago emateko agian pertsonaiei kokapen geografikoa ematen die: burua eta bihotza Euskal Herrian, itxaropenak eta fantasiak atzerrian. Norberaren kontuak eta inguru hurbilekoak ere atzerrira eramaten ditu, han urrutian ez dagoelako leku urrutiagorik ihes egiteko eta itxaropenentzako ez dago itxaropen gehiagorik. Egoera mingarri horietan zerbait argitu daitekelakoan edo, pertsonaiak identitatearen bila ari dira, eta irakurlearen pretzepzioa da bilatze horren aurrean ez dagoela ezer, eta zeozer badago gutxirako izango dela. Dena dela, azkenerako uzten digu idazleak bidairik latzena, hau da, norberaren herrian norberaren burua erbesteratzea. Istorio bakoitza irakurri ondoren etsipena eta samina geratzen dira giroan, baina eguneroko errealitatetik oso hurbil izan garen sentimendua ere.
Narrazioen egitura aldetik konfliktoa ez da aurkezten bat batean, narratze prozesuarekin batera ixurtzen doa apurka eta istorioa dramatismoaz koloreatzen doa. Narratzaileak korapiloaz irakurlea bakar-bakarrik uzten du, beronek bere ondorioak atera ditzan. Ez narratzaileak, ez pretsonaiek, ez dute iritzirik ematen ("narratzaile zero"). Esan ere, errealismo kritikoan koka daitekela autorearen lana, nahiz eta errealitatea erakusteko fikziora jotzen duen. Paradoja hori bihurritu egiten du autoreak bere liburuan, errealitatean sartzen bait gaitu fikziozko narrazioen bitartez.
Amaitzeko esan, liburuaren izenburuak modu sinplean eta errazean seinalatzen duela barruan dakarrena. Eta bide-batez, zoriondu Xabier Montoia gaur bertan Literaturako Euskadi Saria (2007) irabazi duelako bere azken narrazio bildumarekin, Euskal hiria sutan. Epaimahaiak justifikatu du saria liburuan goi-mailako literatura dagoelako eta euskara aberatsa eta ulerterraza erabiltzeagatik. Irakurleon txanda da orain.
Joseba Bilbao
2007/11/08
GUDARI ZAHARRAREN GERRA GALDUA saizarbitoria
GUDARI ZAHARRAREN GERRA GALDUA, idazlea Ramon Saizarbitoria
Idazle honen Rossettiren obsesioa irakurtzen joateko esan ziguten eta irakurri ondoren idazlea apur bat gehiago ezagutzeko beste liburu hau irakurri dut. Gai aldetik ezberdina da. Liburu honetan, gaur egun pil-pilean dagoen gai bat aztertzen du: “Gerra Zibileko memoria historikoa delakoa.
Gerran hanka bat galdu zuen gudari batek minusbalia horri dagokion pentsioa jasotzeko tramiteak egiten hasten da eta pertsona hori prozesu horretan nola sentitzen den kontatzen digu eta sentimendu horietatik abiatuz, gerra nola bizi izan zuen ere kontatzen digu.
Kontakizunean zehar perfil ezberdineko pertsonaiak agertzen dira, elkarren artean harremanak dauzkatelarik; batzuk Frankoren alde borrokatu zuten; beste batzuk errepublikaren alde, baina horiek artean ere ezberditasunak daude, batzuk UGT ingurukoak ziren eta dira, beste batzuk euskal nazionalistak.
Gerra garaian eta gaur egun gerra ostean, 50 urte beranduago, euren arteko harremanak berdinak al dira?
Liburua ez da luzea 100 orrialde ditu, hala ere sarritan gertatzen zaidan bezala, hasieran kosta egin zait zentratzea, batez ere pertsonaiekin, nor den nor jakin arte. Amaitu dudanean berriz hasi naiz irakurtzen eta bigarren aldi honetan askoz hobe ulertu ditut egoerak. Niri ez zait iruditu engantxatzen duen horietakoa, baina irakur daiteke. Gerra bat zer den eta zehazki Espaniako gerra zibila zer nolakoa izan zen ulertzeko lagungarria delakotan nago.
Eta amaitzeko Blog batean idazten dudan lehen aldia denez, froga egina dago, estrenatu naiz.
Idazle honen Rossettiren obsesioa irakurtzen joateko esan ziguten eta irakurri ondoren idazlea apur bat gehiago ezagutzeko beste liburu hau irakurri dut. Gai aldetik ezberdina da. Liburu honetan, gaur egun pil-pilean dagoen gai bat aztertzen du: “Gerra Zibileko memoria historikoa delakoa.
Gerran hanka bat galdu zuen gudari batek minusbalia horri dagokion pentsioa jasotzeko tramiteak egiten hasten da eta pertsona hori prozesu horretan nola sentitzen den kontatzen digu eta sentimendu horietatik abiatuz, gerra nola bizi izan zuen ere kontatzen digu.
Kontakizunean zehar perfil ezberdineko pertsonaiak agertzen dira, elkarren artean harremanak dauzkatelarik; batzuk Frankoren alde borrokatu zuten; beste batzuk errepublikaren alde, baina horiek artean ere ezberditasunak daude, batzuk UGT ingurukoak ziren eta dira, beste batzuk euskal nazionalistak.
Gerra garaian eta gaur egun gerra ostean, 50 urte beranduago, euren arteko harremanak berdinak al dira?
Liburua ez da luzea 100 orrialde ditu, hala ere sarritan gertatzen zaidan bezala, hasieran kosta egin zait zentratzea, batez ere pertsonaiekin, nor den nor jakin arte. Amaitu dudanean berriz hasi naiz irakurtzen eta bigarren aldi honetan askoz hobe ulertu ditut egoerak. Niri ez zait iruditu engantxatzen duen horietakoa, baina irakur daiteke. Gerra bat zer den eta zehazki Espaniako gerra zibila zer nolakoa izan zen ulertzeko lagungarria delakotan nago.
Eta amaitzeko Blog batean idazten dudan lehen aldia denez, froga egina dago, estrenatu naiz.
2007/11/07
Han goitik itsasoa ikusten da
Julen Gabiriaren “Han goitik itsasoa ikusten da” nobelako protagonistak, Romanek, mutikotan Nino Bartali txirrindulari italiarra ezagutu zuen Euskal Herriko Itzulian. Urte gutxitara, Gerra Zibilean, atzerrira bidalitako Roman gaztetxoak Tourreko etapa bat korritzen ari zela egin zuen topo Bartalirekin. Beranduago Bartali ezagutu nahiak bultzatuta, Italiako Ponte a Emara joan zen, txirrindularia bizi zen herrira..
Kontaketa, batez ere liburuaren lehen atalean, leku eta denbora saltu ugariz egindakoa da. Hala ere, ez du ulermena oztopatzen, eta haria normaltasunez jarrai daiteke irakurketan aurrera egin ahala. Baina, uka ezina da gertaerei dagokienez hutsuneak gelditzen direla. Hiru-lau pintzelkadatan margozten ditu gerra aurrean eta gerra zibilean protagonistaren familiakoei gertatutakoa.
Behar bada, hutsune horiek Romanek gaztetxotan atzerrian sentitzen duen hutsunearen ispilu izan daitezke: familiarik eza (aita hilda, ama urrun), pena txikitan egin gabeko gauzengatik, edo aurrerago azalduko den deserrotze sentsazioa.
Bestalde aipagarria da atal honetan azaltzen diren fantasia ukituak.
Bigarren atalean kontatzen dena Ponte a Eman gertatzen da Mussolini agintean zegoela, eta fazismoa pil-pilean. Errepresio giro honetan, Roman Ginoren herrian azaldu zenean, pertsonai bitxi multzoa bizi zen bertan, bakoitza bere erara iraultza egiten saiatzen zirenak. Adibidez Fray Ciccillo, txoriak ebanjelizatzeaz gain, juduak ezkutatu eta dokumentazio berria ematen ziena, bizimodu berria hasi ahal izateko; Luca pelikula italiar txarrak ipintzen zituena, herritarrak nazkatu, zinemara joateari utzi eta herritarrak gobernuaren kontrara altxatuko zirelakoan; gauaz pertsona bera beste lau edo bostekin elkartzen zen pelikula amerikarrak ikusteko; Aggio okina, Musolinik gereziak marikoien kontua zirela esan zuenetik, egunero ogi baten gerezi bat sartzen zuena; Livia, neska judua, arropa edo itxura aldaketarekin tradizioari ostikoa eman nahi ziona; Signora Maria herrian erreferendunak egiten zituena gaztetan eta eskumatarra izan arren Pablo bere etxean ezkutatu zuena; Pablo dokumentuak faltsutzen zituen marinel Portugaldarra, Nino Bartali txirrindulari ospetsua gurpilean ezkutatuta faltsututako dokumentuak eramatearen ardura hartu zuena, eta abar. Azken hau kenduta herriko pertsona arruntak, anonimoak nolabait esatearren, bakoitza bere txikitasunean lan handia egiten ari zirenak..
Bertako herritar batek, Nino deskubritu zuen Oscar mekanikariak, gerra ez dela kaletik ikusten, sufritu egiten dela eta agintariek bulegotik ikusten dutela dio. Beste alde batetik, jende normalari utzi behar zaiola gauzak esaten, eta liburuak beti izan beharko luketela jende txikiari egindako begirada uste du.
Eta ez ote da horixe berori liburu honetan neurri handi baten egiten dena? Herriko pertsona zehatz batzuen bizipenetan oinarrituta kontatzen da Historiaren zati bat.
Aurretik esandakoari lotuta dago protagonistak Ponte a Eman denboratxo bat eman ondoren egindako hausnarketa. Romanek dionez Gino Bartalik enziklopedia edo liburuetan agertu beharko luke, baina ez errepidean egindakoagatik, bizitzan isil-isilik egindako merituengatik baino, hori baita bere ustez liburuetan azaltzeko arrazoia.
Hori izan ote zen Julen Gabiriaren arrazoia Gino Bartali nobela honetako pertsonaiatzat aukeratzeko?
Hizkera aldetik txukuna da eta oso kontuan hartzen ditu garaia eta pertsonaiak nongoak diren erregistro aldaketak egiterakoan. Horren adibide dugu Roman eta bere gurasoen hizkera
“...Romanek entzun zuen gaur jakingozu noren truke kendu neutsun zubillinddarie.” (19.or.)
Kontaketa, batez ere liburuaren lehen atalean, leku eta denbora saltu ugariz egindakoa da. Hala ere, ez du ulermena oztopatzen, eta haria normaltasunez jarrai daiteke irakurketan aurrera egin ahala. Baina, uka ezina da gertaerei dagokienez hutsuneak gelditzen direla. Hiru-lau pintzelkadatan margozten ditu gerra aurrean eta gerra zibilean protagonistaren familiakoei gertatutakoa.
Behar bada, hutsune horiek Romanek gaztetxotan atzerrian sentitzen duen hutsunearen ispilu izan daitezke: familiarik eza (aita hilda, ama urrun), pena txikitan egin gabeko gauzengatik, edo aurrerago azalduko den deserrotze sentsazioa.
Bestalde aipagarria da atal honetan azaltzen diren fantasia ukituak.
Bigarren atalean kontatzen dena Ponte a Eman gertatzen da Mussolini agintean zegoela, eta fazismoa pil-pilean. Errepresio giro honetan, Roman Ginoren herrian azaldu zenean, pertsonai bitxi multzoa bizi zen bertan, bakoitza bere erara iraultza egiten saiatzen zirenak. Adibidez Fray Ciccillo, txoriak ebanjelizatzeaz gain, juduak ezkutatu eta dokumentazio berria ematen ziena, bizimodu berria hasi ahal izateko; Luca pelikula italiar txarrak ipintzen zituena, herritarrak nazkatu, zinemara joateari utzi eta herritarrak gobernuaren kontrara altxatuko zirelakoan; gauaz pertsona bera beste lau edo bostekin elkartzen zen pelikula amerikarrak ikusteko; Aggio okina, Musolinik gereziak marikoien kontua zirela esan zuenetik, egunero ogi baten gerezi bat sartzen zuena; Livia, neska judua, arropa edo itxura aldaketarekin tradizioari ostikoa eman nahi ziona; Signora Maria herrian erreferendunak egiten zituena gaztetan eta eskumatarra izan arren Pablo bere etxean ezkutatu zuena; Pablo dokumentuak faltsutzen zituen marinel Portugaldarra, Nino Bartali txirrindulari ospetsua gurpilean ezkutatuta faltsututako dokumentuak eramatearen ardura hartu zuena, eta abar. Azken hau kenduta herriko pertsona arruntak, anonimoak nolabait esatearren, bakoitza bere txikitasunean lan handia egiten ari zirenak..
Bertako herritar batek, Nino deskubritu zuen Oscar mekanikariak, gerra ez dela kaletik ikusten, sufritu egiten dela eta agintariek bulegotik ikusten dutela dio. Beste alde batetik, jende normalari utzi behar zaiola gauzak esaten, eta liburuak beti izan beharko luketela jende txikiari egindako begirada uste du.
Eta ez ote da horixe berori liburu honetan neurri handi baten egiten dena? Herriko pertsona zehatz batzuen bizipenetan oinarrituta kontatzen da Historiaren zati bat.
Aurretik esandakoari lotuta dago protagonistak Ponte a Eman denboratxo bat eman ondoren egindako hausnarketa. Romanek dionez Gino Bartalik enziklopedia edo liburuetan agertu beharko luke, baina ez errepidean egindakoagatik, bizitzan isil-isilik egindako merituengatik baino, hori baita bere ustez liburuetan azaltzeko arrazoia.
Hori izan ote zen Julen Gabiriaren arrazoia Gino Bartali nobela honetako pertsonaiatzat aukeratzeko?
Hizkera aldetik txukuna da eta oso kontuan hartzen ditu garaia eta pertsonaiak nongoak diren erregistro aldaketak egiterakoan. Horren adibide dugu Roman eta bere gurasoen hizkera
“...Romanek entzun zuen gaur jakingozu noren truke kendu neutsun zubillinddarie.” (19.or.)
2007/11/06
NEGUKO ZIRKUA Harkaitz Cano
Hemeretzi ipuinez osatutako liburua dugu Canoren hau. Badirudi Canok ipuin hauetan bere sormena askatu duela eta esperimentazioan murgildu dela oso literatura berritzaile, pertsonal eta gogoangarria emanez.
Ipuinotan darabilen hizkuntza oso zaindua eta depuratua da, berbazaletasun nabari batez jantzita. Kontakizunean dena kondentsatzen da, hizkuntza eta edukia. Forma zein mami aldetik abangoardiaren eragina antzeman daiteke. Surrealismoaren ukitua du. Bestalde, irakurlea Canoren burutazio eta ideien originaltasunaz miretsita geldituko da, adibidez, bere pertsonaien izenak asmatzeko erakutsiko duen salero bereziaz…
Zinema, telebista eta literaturako erreferentziak eta iruditeria mordoa da, baita maite dituen idazle zein artistei buruzko aipuak. Mundu propio bat garatuko du oso estilo indartsua erakutsiz.
Formari dagokionez ezaugarri pare bat azpimarratuko ditugu: Bat. 3. pertsonak, barne-bakarrizketak eta elkarrizketak bereizgarri ortografikorik gabe emango dizkigula, dena nahasiz, eta irakurlearen inteligentziaren esku utzita horren guztien bideratzea. Bi. Ipuinon bukaera asko bukatzear daudela diruditela, irakurleak zarratu dezan itxi gabeko atea.
Laburbilduz, liburua gomendatu egiten dizuet, hala ere, ez zaitezte irakurterraz horien esperoan egon! baina ez beldurtu: lehenengo irakurketa gozamena da, eta bigarren irakurketa hura baino hobea: zirraragarria. Behin eta berriro irakurtzeko moduko kontakizunak ditugulako Canok oparitu digun harri bitxi bilduma hau.
Hemeretzi ipuinez osatutako liburua dugu Canoren hau. Badirudi Canok ipuin hauetan bere sormena askatu duela eta esperimentazioan murgildu dela oso literatura berritzaile, pertsonal eta gogoangarria emanez.
Ipuinotan darabilen hizkuntza oso zaindua eta depuratua da, berbazaletasun nabari batez jantzita. Kontakizunean dena kondentsatzen da, hizkuntza eta edukia. Forma zein mami aldetik abangoardiaren eragina antzeman daiteke. Surrealismoaren ukitua du. Bestalde, irakurlea Canoren burutazio eta ideien originaltasunaz miretsita geldituko da, adibidez, bere pertsonaien izenak asmatzeko erakutsiko duen salero bereziaz…
Zinema, telebista eta literaturako erreferentziak eta iruditeria mordoa da, baita maite dituen idazle zein artistei buruzko aipuak. Mundu propio bat garatuko du oso estilo indartsua erakutsiz.
Formari dagokionez ezaugarri pare bat azpimarratuko ditugu: Bat. 3. pertsonak, barne-bakarrizketak eta elkarrizketak bereizgarri ortografikorik gabe emango dizkigula, dena nahasiz, eta irakurlearen inteligentziaren esku utzita horren guztien bideratzea. Bi. Ipuinon bukaera asko bukatzear daudela diruditela, irakurleak zarratu dezan itxi gabeko atea.
Laburbilduz, liburua gomendatu egiten dizuet, hala ere, ez zaitezte irakurterraz horien esperoan egon! baina ez beldurtu: lehenengo irakurketa gozamena da, eta bigarren irakurketa hura baino hobea: zirraragarria. Behin eta berriro irakurtzeko moduko kontakizunak ditugulako Canok oparitu digun harri bitxi bilduma hau.
2007/11/04
KOADERNO HANDIA (Agota kristof)
Nobela hau Bigarren Mundu Gerran kokatzen da. Nolabait, autobiografikoa da. Agota berak, bizi duen egoera dakarkigu eta. Agota gaztea zenean, Hungariatik alde egin behar izan zuen bere ahizpa bikia han bertan utzita. Gerrari, okupazioari, goseari, miseriari, heriotzari, horri guztiari bere drama pertsonala gehitu behar zion. Honelako kontextuan ezartzen da Koaderno Handia. Protagonistak, zazpi urteko mutil bikiak dira. Baina zer-nolako mutikoak!Liburua hasi bezain pronto konturatzen gara bi anai horiek ez direla ume arruntak, azkar baino azkarragoak dira. Bizirik irautea dute helburua eta edozein gauza egiteko gai dira helburu hori lortzeko,ONGIA eta GAIZKIAren gainetik.Egiten dutenengatik moralarik ez daukatela pentsa daiteke (ez behintzat guk ulertzen dugun moduan ). Adibidez, kapitulu batean alboko atso bati ea benetan hila egon nahi duen galdetzen diote eta honek baietz esaterakoan ,lepoa mozten diote bere nahia betetzen. Baina beste kapituluan, bere amona apoplexia atake bat sufritzen duenean haiek garbitu, elikatu eta zaindu egiten diote. Hau ulertezina liteke, kontuan hartzen badugu amonari "sorgina"deitzen diotela herrian, printzipioz, amona batek egiten ez duen guztia betetzen duelako: ez du haiekin geratu nahi, astokeriak deitzen dizkie,burusiak eta neguko arropak izkutatzen dizkie, jana lanaren truke soilik ematen die eta askoz trakurkeria gehiago.
Zer esan nahi du honek? Mutilek amona maite dutela? Askotan ematen du liburuan, mutilek ez daukatela sentimendurik edo ez dutela eduki nahi. Amak, amonaren etxean uzten dituenean (han seguruago egongo direlakoan) bizitza erabat aldatu die. Dena jasangaitz egiten zaie, baina haiek aurre egin nahi diote ¡nguru latz hori. Dena aztertu, ikusi eta entzuten dute. Gero praktikara eramaten dute, ondorioak ateratzen. Egiten dutenarekin koaderno jasotzen dute. Elkarri zuzentzen diote eta idazlanak objetiboak eta zehatzak izan behar dira. Ikusi,entzun eta praktika. Hau da liburuaren dinamika. Adibide pilo bat aurki dezakegu. Herriko jendeak hitz gordinak botatzen dizkienean,haiek mahai beten inguruan jartzen dira elkarri horrelakoak botatzen, irinetara oitzeko. Eta bere amari entzundako hitz kuttunak ahazteko izeka eta barrezka elkarri botatzen dizkiote sentiberak ez izateko. Haiek gogortu nahi dute bizirik irauteko eta praktikaren bidez lortzen dute gosea,pobrezia,maitasunaren eza...gaindetzea.
Liburuak 62 kapitulu ditu eta lehenengotik azkeneraino harritzen zaitu. Pentsatzen duzuenean zerbait okerrago ezin dela gertatu,gertatu egiten da. Egia da, batzuetan, irribarre
egin dudala baina aldi berean harridura edo ikara puntu batekin.
HAU GUZTIA ESAN ONDOREN, GOGOAK BADITUZUE, IRAKUR EZAZUE. Liburua errez irakurtzen da, umeen eran idatzita baitago: elipsirik gabeko esaaldi motzak eta zehatzak, berariazko errepikapenak, zerrenda luzeak, puntuazio aldrebes samarra. Dena xalotasun-aire bat lortzeko. Eta bai lortu
duela! Baina nik ez dut gozatu liburu honekin, alderantziz gogaikarri sentitu naiz. Eta zuek?
Suscribirse a:
Entradas (Atom)
