“Gerezi denbora”
Inazio Mujika Iraola
Gaia: Espainiako Gerra Zibilean, anarkista batek, Andres izenekoa (protagonista nagusia eta gertaerak kontatzen dizkiguna), beste anarkista batzuen eskuetan preso dagoen Valladolideko artzapezpiku bat askatu behar du eta faxisten aldera pasatzen lagunduko du. Bere gaztetako lagunak, Romanek, apaiza bera, eskatzen dio mesedea eta laguntza askatu ahal izateko, nahiz eta Andresen ideologiatik urrun egon. Karmenek, Andresen emaztegaiak lagunduko die bidaia egiten: Bilbotik Donostiara beste hiru anarkista lagunekin kamioi batean eta handik Loiolara apezpikuarekin baina lagun barik. Bidean zein hirian egoera larriak biziko dituzte: hilketak, ezkutaketak, tiroak, urduritasunak, ihesak, kontrolak eta abar.
Nobelaren pertsonaiak: alde batetik CNTko anarkistak, libertarioak, Bakuninen jarraitzaileak, Durruti mandatariaren aldekoak, eta bestetik milizianoak, karlistak eta faxistak. Hauen arteko gudak kontatzen dira, susmatzen dira eta gure lagunei ere hurbiletik ukitzen die gertaera batek.
Liburu honek eragin dizkidan sentsazioak: alde batetik mingostasuna, gogortasuna eta tristezia egoera tragiko batean kokatuta dagoelako eta bestetik errepublika garaia ezagutzearen eta bizi izatearen poztasuna, askatasun sexualaren bizipen alaia (ezkondu gabeko harremanak), itxaropen garaiak bizi izatea = “gerezi denbora”= mundu berri bat eraikitzeko gogoa = ametsa.
Idazkiaren estiloa: narrazioak indarra dauka, akzio askokoa da, ekintzaz beterikoa, kontakizun biziak, hizkuntza naturala, lineala, erritmo bizia, ekintza bitxiak, orduko errealitatearekin lotuta dagoen abentura bat kontatzen duena, ekintzen azalean geratzen diren sentimenduak.
2007/09/30
2007/09/26
"Behi euskaldun baten memoriak"
Aspaldi irakurritako liburua dut berau, eta gauza handirik gogoratzen ez dudan arren, bere garaian gustatu izan zitzaidan eta nolabait esateko, berarekin identifikatu ere egin nintzen.
Berton,nire ustez, pertsonaren eta era berean, Euskal Herriaren sufrimendua islatzen da, "behia" izanda protagonista. Baina "behi" hori makala da, sufrimenduz josia eta kontraesanean ere erortzen dena.
Gerra zibilean kokatzen da istorioa; beraz, une latzak pasatzeko garaia baina ahalegin guztiak egin behar ziren infernu horretatik ateratzeko eta beste egoera berri bati hasiera emateko.
"Behiari" hitz egiten dion barne ahotsak ere garrantzi handia du; honek esaten baitio zer egin behar duen eta zer ez.
Protagonistak benetako behia izan nahi du eta horretarako borrokatu beharra dago. Beraz, hemen ageri dena hizkuntzari zein gerra zibilaren osteko politika eta bizimoduari buruzko hausnarketa dela esan nuke.
ANA MARI
Berton,nire ustez, pertsonaren eta era berean, Euskal Herriaren sufrimendua islatzen da, "behia" izanda protagonista. Baina "behi" hori makala da, sufrimenduz josia eta kontraesanean ere erortzen dena.
Gerra zibilean kokatzen da istorioa; beraz, une latzak pasatzeko garaia baina ahalegin guztiak egin behar ziren infernu horretatik ateratzeko eta beste egoera berri bati hasiera emateko.
"Behiari" hitz egiten dion barne ahotsak ere garrantzi handia du; honek esaten baitio zer egin behar duen eta zer ez.
Protagonistak benetako behia izan nahi du eta horretarako borrokatu beharra dago. Beraz, hemen ageri dena hizkuntzari zein gerra zibilaren osteko politika eta bizimoduari buruzko hausnarketa dela esan nuke.
ANA MARI
Ihes betea
Nire ustez, liburu on batek irakurtzeko gogoa edo premia piztu behar dizu. Hau da, ohiko ez diren uneak eta lekuak aurkitzen dituzu liburu hori irakurtzeko, eta horietan jo ta ke irakurketa amaitu arte.
Ba, sentsazio horiek izan nituen Angel Lertxundiren "Ihes betea" irakurri nuenean. Horretan, idazleak jakin mina eta suspensea ederto erabiltzeaz gain, gizakiaz zer pentsa ematen digu.
Eleberri horrek guerra aurreko Europa nazian kokatzen gaitu, eta juduen jasarpen itsua narratzen du.
Nobelan zehar, protagonistaren bilakaera dela eta, erokeri krudel horren bi aldeak edota jokabideak agerian gelditzen dira, hau batetik. Bestetik, esan behar dut, oso ondo gelditzen direla isladatuta lagun taldeko zein alderdietako botere hierarkikoa, baita familiaren babes zabala ere.
Ba, sentsazio horiek izan nituen Angel Lertxundiren "Ihes betea" irakurri nuenean. Horretan, idazleak jakin mina eta suspensea ederto erabiltzeaz gain, gizakiaz zer pentsa ematen digu.
Eleberri horrek guerra aurreko Europa nazian kokatzen gaitu, eta juduen jasarpen itsua narratzen du.
Nobelan zehar, protagonistaren bilakaera dela eta, erokeri krudel horren bi aldeak edota jokabideak agerian gelditzen dira, hau batetik. Bestetik, esan behar dut, oso ondo gelditzen direla isladatuta lagun taldeko zein alderdietako botere hierarkikoa, baita familiaren babes zabala ere.
Bat, bi, Manchester
Ezinezko maitasun baten istorioa da Irati Jimenezek (Mundaka 1977) kontatzen diguna iazko Agustín Zubikarai saria jaso zuen nobela labur honetan.
Pertsonaia nagusiak bi dira: BAT liburuaren narratzailea dugu, bere izena ez da aipatzen, homosexuala, ezkorra, itzultzaile lanetan baina idazle frustatua.
BI Aitor izenekoa, aktorea, baikorra, guapoa, neska guztiak erakartzen dituen mutila eta dena erraza iruditzen zaion horietakoa.
Biak euskaldunak eta biak MANCHESTERren nolabaiteko deserri pertsonalean, inongo euskarririk gabe, elkarrengana jotzen dute.
Zeharo ezberdinak izan arren, pisukideak izango dira . Kontalaria Aitorren sareetan jausiko da eta idazten hasiko da bere maiteminaren kronika sekretua. Kontrako sentimenduez betetako mosaiko afektiboa ederto islatzen du kontalariak, Jimenezen alter ego oraingo honetan. Beronek ere pairatu izan du idazteko prozesu konplexua.
Txalotzekoa da Jimenezek erabiltzen duen istorioa narratzeko era, niri behintzat trama bera baino gehiago gustatu zait. Maisuki erabiltzen ditu metaforak oso bisualak dira, dena sinbolismoz beterik dago, zelan tartekatzen dituen hitzak ingelesez komeni denean, hitz jokoak, atalak lotzeko modua ...
Beste aldetik, oso irakurketa erraza eta arina da, 89 orrialde besterik ez.
Istorioari dagokionez esan nahi dut oso aproposa iruditzen zaidala liburu honek jaso duen kritika baten azaltzen den izenburua, ondoko hau: "Bai, bueno, ez dakit".
Pertsonaia nagusiak bi dira: BAT liburuaren narratzailea dugu, bere izena ez da aipatzen, homosexuala, ezkorra, itzultzaile lanetan baina idazle frustatua.
BI Aitor izenekoa, aktorea, baikorra, guapoa, neska guztiak erakartzen dituen mutila eta dena erraza iruditzen zaion horietakoa.
Biak euskaldunak eta biak MANCHESTERren nolabaiteko deserri pertsonalean, inongo euskarririk gabe, elkarrengana jotzen dute.
Zeharo ezberdinak izan arren, pisukideak izango dira . Kontalaria Aitorren sareetan jausiko da eta idazten hasiko da bere maiteminaren kronika sekretua. Kontrako sentimenduez betetako mosaiko afektiboa ederto islatzen du kontalariak, Jimenezen alter ego oraingo honetan. Beronek ere pairatu izan du idazteko prozesu konplexua.
Txalotzekoa da Jimenezek erabiltzen duen istorioa narratzeko era, niri behintzat trama bera baino gehiago gustatu zait. Maisuki erabiltzen ditu metaforak oso bisualak dira, dena sinbolismoz beterik dago, zelan tartekatzen dituen hitzak ingelesez komeni denean, hitz jokoak, atalak lotzeko modua ...
Beste aldetik, oso irakurketa erraza eta arina da, 89 orrialde besterik ez.
Istorioari dagokionez esan nahi dut oso aproposa iruditzen zaidala liburu honek jaso duen kritika baten azaltzen den izenburua, ondoko hau: "Bai, bueno, ez dakit".
Zergatik panpox, Arantxa Urretabizkaia
Esan behar dut nik ez nuela liburu hau aukeratu. Nire semeari bidalitakoa izan zen eta berari laguntzeko asmoz (horrela ikusten nuen momento hartan behintzat) biok irakurriko genuela geratu ginen. Lehenengo inpresioa espero nuena izan zen: liburua txikia, orri gutxikoa. Ez zen gauza txarra. Guztiz lanpetuta nengoen garai hartan eta ez nekien denbora nondik atera. Oso ordutegi finkoa nuen eta oso arrunta dena garraioetan egindako bidaiak irakurtzeko aprobetxatzea ezin izaten nuen oinez egiten nuen eta. Aitortu behar dut ez naizela gauza ibiltzeko eta irakurtzeko aldi berean. Momentuz. Hasiera ezin txarragoan irakurtzeari ekin nion. Liburuak harrapatu ninduen. Nire burua ikusten nuen protagonista. Pertsona eta ama. Ama eta pertsona. Amatasuna pertsonaren kontra eta aldi berean pertsonaren osotasunaren betetzen. Zatika irakurri nuen baina gustora, gartzu bat bezalakoa bihurtu zen arte. Bere hitzak entzun behar izan nituen hitzak ziren, lasagarriak, sendatzaileak. Gainera nik neuk protagonista baino askoz gehiago nekien: bukaera.
110.Street-eko geltokia
Izenburua: 110.Street-eko geltokia
Egilea: Iñaki Zabaleta
Idazleak liburuaren hasieran egiten dituen 110.Street-eko geltokiaren deskribapenak :“Iluna, hotza, zaratatsua…” Eta NewYork hiriarenak: “Hiri arrotza, irentsi egiten duena…” historian suertatuko diren gertaeren gaineko inpresio orokorra ematen digute.
Izenburuak berak historiaren bihotzean kokatzen gaitu: liburuaren gertakariarik funtzezkoenak New Yorkeko metro geltoki horretan gertazen dira eta: Joseba, eta Angie historiaren protagonistak, hortik paseiatzen dituzte haien bizitzen errutina. Bakardadearen sentimenduak bultzatuta, Josebak esaldi literario bat idazten du geltokiko kartel batean. Bere gustoko Jean Geneteren “Funeral Rites” nobelaren pasarte bat, hain zuzen ere. Kartela, Angiek diseinatu du publizítate kanpaina baterako. Idazketak Josebak inondik inora pentsatu ahal lukeen baino ondorio zabalagoa izango du. Liburuaren erdiraino bi protagonistek bizitza paralelo izan badituzte ere, pasarte hura idatzi ondoren, lotuta suertatuko dira betiko. Bakardadearen iluntasuna eta hiriaren arrotzatasunaren sentimenduak desagertzen hasiko dira. Josebak duen lan ziztrinaz aldendu nahi izango du, eta Angiek ilusio berria izango du.
Baina bizitzaren Kolorea argiagoa ikusten hasten direnean, geltoki horretan berriro ere, ilusio guztiak aldendu egingo dira Joseba labankaturik akabatu dutenean.
Liburua duela bederatzi urte irakurri nuen. Gustatu zitzaidan. Arina eta entretenigarria iruditu zitzaidan.Orain, gogoeta hau egiteko, berriro irakurri dut. Eta esan behar dut urteak tartean dauden arren, utzi didan sentsatzioa antzerakoa izan da: oso gustura egon naizela pasadizuak berriro bizitzen, eta lehenengoan bezala, interesa azken orrialdera arte mantendu didala.
Egilea: Iñaki Zabaleta
Idazleak liburuaren hasieran egiten dituen 110.Street-eko geltokiaren deskribapenak :“Iluna, hotza, zaratatsua…” Eta NewYork hiriarenak: “Hiri arrotza, irentsi egiten duena…” historian suertatuko diren gertaeren gaineko inpresio orokorra ematen digute.
Izenburuak berak historiaren bihotzean kokatzen gaitu: liburuaren gertakariarik funtzezkoenak New Yorkeko metro geltoki horretan gertazen dira eta: Joseba, eta Angie historiaren protagonistak, hortik paseiatzen dituzte haien bizitzen errutina. Bakardadearen sentimenduak bultzatuta, Josebak esaldi literario bat idazten du geltokiko kartel batean. Bere gustoko Jean Geneteren “Funeral Rites” nobelaren pasarte bat, hain zuzen ere. Kartela, Angiek diseinatu du publizítate kanpaina baterako. Idazketak Josebak inondik inora pentsatu ahal lukeen baino ondorio zabalagoa izango du. Liburuaren erdiraino bi protagonistek bizitza paralelo izan badituzte ere, pasarte hura idatzi ondoren, lotuta suertatuko dira betiko. Bakardadearen iluntasuna eta hiriaren arrotzatasunaren sentimenduak desagertzen hasiko dira. Josebak duen lan ziztrinaz aldendu nahi izango du, eta Angiek ilusio berria izango du.
Baina bizitzaren Kolorea argiagoa ikusten hasten direnean, geltoki horretan berriro ere, ilusio guztiak aldendu egingo dira Joseba labankaturik akabatu dutenean.
Liburua duela bederatzi urte irakurri nuen. Gustatu zitzaidan. Arina eta entretenigarria iruditu zitzaidan.Orain, gogoeta hau egiteko, berriro irakurri dut. Eta esan behar dut urteak tartean dauden arren, utzi didan sentsatzioa antzerakoa izan da: oso gustura egon naizela pasadizuak berriro bizitzen, eta lehenengoan bezala, interesa azken orrialdera arte mantendu didala.
2007/09/25
Inesaren balada
Abenturazko nobela honek XVIII. mendeko kortsario lapurtarren mundura garamatza, pirata-eleberrien lilura guztiaz baina berezitasun batekin:neskato bat da protagonista. Inesa du izena eta Baztanen jaiotzen da. Ihes egingo du gurasoen ostatutik,sortetxeari loturik iraun beste aukerarik ez baitzuen han.Pellot kapitainaren bila joango da,harekin itsasoratzeko asmoz.Huraxe baitu bere eredu eta heroia,behin bakarrik ikusi duen arren, eta hark bezala ibili nahiko ditu itsasoak eta ezagutu munduak.Tartean hamaika katramila pasatu beharko ditu.
Protagonistari, famila bateko zazpigarren alaba izanda, tradizioaren arabera sorgina izatea dagokio.
Baina muitla izatea erabakitzen du.Bilakaera hortan nortasun desberdinak erakusten: amaren laguntzailea,Beñat umezurtza,Nikolas itsasontziko medikua.
Narratzailea protagonista da, testu mota egunerokoa eta antolaketa zirkularra.Hausnarketa bat denez ia ez dago elkarrizketarik.
Lexikoa aberatsa,sinonimoz beteta,euskalki guztietakoak.
Izugarri gustatu zitzaidan eat disfrutatu nuen irakurtzen.Nik esango nuke egilea,Hasier Etxeberria,
hitza eta literaturaz maiteminduta dagoela eta hitza berari omenaldi bat egiten diola.
Gaia erakargarria da eta sentimenduz beteta dago baina memelokeririk gabe,hortan oso modernoa da.
Protagonistaren alde jartzen zara beti, gorrotoa eta mendekua sentitzen duenean ere. Inesaren baitan jakinmina, irudimena,desioa... pertsonak, parajeak eta maitasuna baina inportanteagok dira.Eta izaera gotor hori bizirik irauten du zahartzaroan ere.
Eguneroko honetan bizitza nostalgiaren galbaetatik pasatuta dago. Heriotza buruz gogoeta asko egitenditu.
Amaitzeko biziki gomendatzen dizuet liburu zoragarri hau, nahiz eta hiztegi erabili behar berriro...nire kasuan. Isak Dinesen"Memorias de Africa" ekarri zidan gogora eta Leteren hitzak "Ihes betea zilegi balitz..."
Protagonistari, famila bateko zazpigarren alaba izanda, tradizioaren arabera sorgina izatea dagokio.
Baina muitla izatea erabakitzen du.Bilakaera hortan nortasun desberdinak erakusten: amaren laguntzailea,Beñat umezurtza,Nikolas itsasontziko medikua.
Narratzailea protagonista da, testu mota egunerokoa eta antolaketa zirkularra.Hausnarketa bat denez ia ez dago elkarrizketarik.
Lexikoa aberatsa,sinonimoz beteta,euskalki guztietakoak.
Izugarri gustatu zitzaidan eat disfrutatu nuen irakurtzen.Nik esango nuke egilea,Hasier Etxeberria,
hitza eta literaturaz maiteminduta dagoela eta hitza berari omenaldi bat egiten diola.
Gaia erakargarria da eta sentimenduz beteta dago baina memelokeririk gabe,hortan oso modernoa da.
Protagonistaren alde jartzen zara beti, gorrotoa eta mendekua sentitzen duenean ere. Inesaren baitan jakinmina, irudimena,desioa... pertsonak, parajeak eta maitasuna baina inportanteagok dira.Eta izaera gotor hori bizirik irauten du zahartzaroan ere.
Eguneroko honetan bizitza nostalgiaren galbaetatik pasatuta dago. Heriotza buruz gogoeta asko egitenditu.
Amaitzeko biziki gomendatzen dizuet liburu zoragarri hau, nahiz eta hiztegi erabili behar berriro...nire kasuan. Isak Dinesen"Memorias de Africa" ekarri zidan gogora eta Leteren hitzak "Ihes betea zilegi balitz..."
2007/09/24
Eulien bazka
EULIEN BAZKA
“Nork bere irakurketa” ariketa egin genuenean, burura etorri zitzaidan lehen liburua Hasier Etxeberriaren Eulien bazka izan zen.
Liburuaren protagonista Damian Arruti entomologoa da. Damian hilda sentitzen da. Medikuak eztarrian kartzinoma ezkataduna duela esan dio. Damianek olagarroa dela dio.
Hau da egun gutxi batzuk iraungo duen istorioaren abiapuntua. Hemendik aurrera gai potoloen gainean gogoeta asko: heriotza, etsipena, bakardadea, maitasuna, lagunak, abertzaletasuna…; eta, Damianek aztertu behar duen gertaera nagusi bat, haren emazte ohiarena izan daitekeen hilketa bortitza. Tartean Hondarribiko Zoriona, Damianen etxea, bere bizitzan falta den hori hain zuzen ere; haren zaletasuna, euliak, mota guztietako euliak; Jaione, emazte ohia, eta bere mundua; Véronique eta Lupe, Damianen maitaleak…
Liburu erakargarria, hasi eta jarraian irakur daitekeen horietarikoa. Eleberri hau edonori gomendatzeko arrazoi ugari aurkitu ditut: alde batetik, ikutzen diren gaiak gogorrak badira ere modu samurrean idatzita daudela esango nuke. Horrez gain, gaiak hurbilak dira, guztion buruan dauden gaiak dira. Lekuen, pertsonen eta emozioen deskripzioak, nire ustez, ederrak dira. Bisualak dira, zeharo bisualak. Batzuetan filme baten aurrean zaudela dirudi. Bestetik, erabiltzen den euskara argia, irakurtzeko erraza eta jariotasun handikoa dela pentsatzen dut; horrek bizkortasun handia ematen dio istorioari.
Liburua bukatu nuenean Damian Arruti entomologoaren etorkizuna zein izan zitekeen jakiteko irrikitan geratu nintzen, horregatik, Mutuaren hitzak eleberria argitaratu zenean segituan eskuratu nuen… baina… hori beste istorio bat da.
“Nork bere irakurketa” ariketa egin genuenean, burura etorri zitzaidan lehen liburua Hasier Etxeberriaren Eulien bazka izan zen.
Liburuaren protagonista Damian Arruti entomologoa da. Damian hilda sentitzen da. Medikuak eztarrian kartzinoma ezkataduna duela esan dio. Damianek olagarroa dela dio.
Hau da egun gutxi batzuk iraungo duen istorioaren abiapuntua. Hemendik aurrera gai potoloen gainean gogoeta asko: heriotza, etsipena, bakardadea, maitasuna, lagunak, abertzaletasuna…; eta, Damianek aztertu behar duen gertaera nagusi bat, haren emazte ohiarena izan daitekeen hilketa bortitza. Tartean Hondarribiko Zoriona, Damianen etxea, bere bizitzan falta den hori hain zuzen ere; haren zaletasuna, euliak, mota guztietako euliak; Jaione, emazte ohia, eta bere mundua; Véronique eta Lupe, Damianen maitaleak…
Liburu erakargarria, hasi eta jarraian irakur daitekeen horietarikoa. Eleberri hau edonori gomendatzeko arrazoi ugari aurkitu ditut: alde batetik, ikutzen diren gaiak gogorrak badira ere modu samurrean idatzita daudela esango nuke. Horrez gain, gaiak hurbilak dira, guztion buruan dauden gaiak dira. Lekuen, pertsonen eta emozioen deskripzioak, nire ustez, ederrak dira. Bisualak dira, zeharo bisualak. Batzuetan filme baten aurrean zaudela dirudi. Bestetik, erabiltzen den euskara argia, irakurtzeko erraza eta jariotasun handikoa dela pentsatzen dut; horrek bizkortasun handia ematen dio istorioari.
Liburua bukatu nuenean Damian Arruti entomologoaren etorkizuna zein izan zitekeen jakiteko irrikitan geratu nintzen, horregatik, Mutuaren hitzak eleberria argitaratu zenean segituan eskuratu nuen… baina… hori beste istorio bat da.
lagun izoztua
Presentaziorik behar ez duen Joseba Sarrionandia dugu Lagun Izoztuaren egilea eta oso ondo ezagutzen duen errealitatea hartu du gai: erbestea.
Lan handi (luze eta on, biak) honetan oso modu grafikoan azaltzen da erbestearen drama. Nobela autobiografikoa ez bada ere, benetako gauza asko kontatzen dizkigu duda barik, kalitateko literatura eginez.
Lagun izoztua Goio da. Nikaraguan erbesteratua dago, erizain lanetan aritzen da, eta autismo moduko gaitz batek jota geratu da, hutsari begira eta komunikatu ezinik, izoztuta bezala. Errefuxiatuen postariak, Maribelek, laguntza eman nahirik, Ekuadorrera joko du, Andoni, Goioren gaztetako lagunaren bila, eta azkenean Kolonbiara eramango dute hango klinika batean osatzeko. Istorio hau guztia Maribelek orain aldian kontatzen du.
Aldi berean eta kontrapuntuan beste istorio bi kontatuko dira eta benetako Goio ezagutu ahal izango dugu:
Batetik, Andoniren ahotik eta lehen aldian, Kalaportun, Bizkaiko kostaldeko herritxo batean kokatuko dira Goio eta Andoni eskolakideak izan zirenekoak. Frankismoaren garaiko giro sozial eta politikoan murgilduko gaitu.
Bestetik, Goiok sendatu ondoren Antarktikara erizain moduan egingo duen bidaia kontatuko digu protagonistak berak, oraingotan gero aldian. Bizitza urriko paraje ikusgarri hartan protagonista txiripaz salbatuko da egoera limite batera iritsi ondoren. Istorio honen bukaera ustekabe xamarra izan arren amaiera bukaera zoriontsu bezala sailkatuko dugu.
Hiru ildo hauek paraleloan garatzen dira. Erabili duen egitura honek interesa etengabe mantentzea lortzen du eta gainera hiru istorioak oso modu atseginean txandakatzen dira. Esan beharra dago nobela guztian zehar halako sentsazio hotz bat senti dezakegula, malenkonia, tristura puntu bat.
Sarrik hainbat gairi buruzko gogoeta sakon eta mamitsuak egin ditu nobelan zehar. Beste lan batzuetan irakurri dizkiogun gaiak aurkituko ditugu berriz ere: bidaia, itsasoa, paradoxa, naturarekiko joera berezia, erbestea…Beti ere modu argi, gozo eta sentikorrean. Batzuetan ironia ere azaleratuz.
Oso liburu mamitsua da: irudiz, sinboloz eta esanahiz beteta dago.
Niri bereziki darabilen hizkuntzak sortu dit gozamenik handiena: euskara estandarra baina oso bizia. Umore fina eta inteligentea darabil. Esaldiak freskoak eta aldi berean borobilak dira. Irteeretan originala da.
Oso nobela luzea izan arren ez dut uste esaldi bakar bat ere debalde dagoenik.
Beraz, denbora pixka bat duzuenean irakurtzeko modukoa dela uste dut eta gomendatzen dizuet, benetan.
Lan handi (luze eta on, biak) honetan oso modu grafikoan azaltzen da erbestearen drama. Nobela autobiografikoa ez bada ere, benetako gauza asko kontatzen dizkigu duda barik, kalitateko literatura eginez.
Lagun izoztua Goio da. Nikaraguan erbesteratua dago, erizain lanetan aritzen da, eta autismo moduko gaitz batek jota geratu da, hutsari begira eta komunikatu ezinik, izoztuta bezala. Errefuxiatuen postariak, Maribelek, laguntza eman nahirik, Ekuadorrera joko du, Andoni, Goioren gaztetako lagunaren bila, eta azkenean Kolonbiara eramango dute hango klinika batean osatzeko. Istorio hau guztia Maribelek orain aldian kontatzen du.
Aldi berean eta kontrapuntuan beste istorio bi kontatuko dira eta benetako Goio ezagutu ahal izango dugu:
Batetik, Andoniren ahotik eta lehen aldian, Kalaportun, Bizkaiko kostaldeko herritxo batean kokatuko dira Goio eta Andoni eskolakideak izan zirenekoak. Frankismoaren garaiko giro sozial eta politikoan murgilduko gaitu.
Bestetik, Goiok sendatu ondoren Antarktikara erizain moduan egingo duen bidaia kontatuko digu protagonistak berak, oraingotan gero aldian. Bizitza urriko paraje ikusgarri hartan protagonista txiripaz salbatuko da egoera limite batera iritsi ondoren. Istorio honen bukaera ustekabe xamarra izan arren amaiera bukaera zoriontsu bezala sailkatuko dugu.
Hiru ildo hauek paraleloan garatzen dira. Erabili duen egitura honek interesa etengabe mantentzea lortzen du eta gainera hiru istorioak oso modu atseginean txandakatzen dira. Esan beharra dago nobela guztian zehar halako sentsazio hotz bat senti dezakegula, malenkonia, tristura puntu bat.
Sarrik hainbat gairi buruzko gogoeta sakon eta mamitsuak egin ditu nobelan zehar. Beste lan batzuetan irakurri dizkiogun gaiak aurkituko ditugu berriz ere: bidaia, itsasoa, paradoxa, naturarekiko joera berezia, erbestea…Beti ere modu argi, gozo eta sentikorrean. Batzuetan ironia ere azaleratuz.
Oso liburu mamitsua da: irudiz, sinboloz eta esanahiz beteta dago.
Niri bereziki darabilen hizkuntzak sortu dit gozamenik handiena: euskara estandarra baina oso bizia. Umore fina eta inteligentea darabil. Esaldiak freskoak eta aldi berean borobilak dira. Irteeretan originala da.
Oso nobela luzea izan arren ez dut uste esaldi bakar bat ere debalde dagoenik.
Beraz, denbora pixka bat duzuenean irakurtzeko modukoa dela uste dut eta gomendatzen dizuet, benetan.
Otto Pette
Oso memoria txarrekoa naiz, eta hala, ikusitako filmak eta irakurritako liburuak, normalean, oso denbora gutxian ahazten ditut. ez dira asko,beraz, nire gogoan luzaro irauten dutenak: benetan gustatu zaizkidanak edo sentsazio berezia utzi didatenak.
Horietako dat da Anjel Lertxundik idatzitako Otto Pette nobela liluragarria, oraindik gogoratzen baitut duela hamahiru urte irakurtzean izan nuen gozamena.
Kontatutakoa Erdi Aroan gertatzen da, eta idazleak trebetasun handiz murgilarazten gaitu garai hartako giroan, mundu ilunean, hainbat pasadizo misteriotsuetan jakinmina eta itolarria setiarazi arte.
Gaia zein den zehaztea erraza ez bada ere, dirudiena baino sakonagoa da, eta boterea eta heriotzaren aurrean egindako bizitzaren errepasoa aipa litezke, besteak beste.
Pertsonaia nagusi bi dira eta bietako batek, Otto Pettek, kontatzen digu bien arteko borroka dialektikoa, psikologikoa eta azkenez fisikoa ere izango dena.
Hizkuntzari dagokionez, egindako ahalegina nabarmena eta emankorra izan da, eta narrazioaren koxkak gaindituz euskara garaile ateratzen da. Halaber, lexiko izugarri aberatsa erabiltzen du, mementu batzuetan irakurketa moteltzen duena. Irakurle zorrotz batek hiztegia beharko luke aldamenean, baina irakurketa ludikoagoa ere egin liteke.
Dudarik gabe egilearen libururik onena da, eta, nire aburuz, euskal literaturan oso idazle gutxi heldu dira honelako lan literario borobila idaztera.
Horietako dat da Anjel Lertxundik idatzitako Otto Pette nobela liluragarria, oraindik gogoratzen baitut duela hamahiru urte irakurtzean izan nuen gozamena.
Kontatutakoa Erdi Aroan gertatzen da, eta idazleak trebetasun handiz murgilarazten gaitu garai hartako giroan, mundu ilunean, hainbat pasadizo misteriotsuetan jakinmina eta itolarria setiarazi arte.
Gaia zein den zehaztea erraza ez bada ere, dirudiena baino sakonagoa da, eta boterea eta heriotzaren aurrean egindako bizitzaren errepasoa aipa litezke, besteak beste.
Pertsonaia nagusi bi dira eta bietako batek, Otto Pettek, kontatzen digu bien arteko borroka dialektikoa, psikologikoa eta azkenez fisikoa ere izango dena.
Hizkuntzari dagokionez, egindako ahalegina nabarmena eta emankorra izan da, eta narrazioaren koxkak gaindituz euskara garaile ateratzen da. Halaber, lexiko izugarri aberatsa erabiltzen du, mementu batzuetan irakurketa moteltzen duena. Irakurle zorrotz batek hiztegia beharko luke aldamenean, baina irakurketa ludikoagoa ere egin liteke.
Dudarik gabe egilearen libururik onena da, eta, nire aburuz, euskal literaturan oso idazle gutxi heldu dira honelako lan literario borobila idaztera.
2007/09/20
Riomundo, Jon Maiaren azken liburua
Euskaraz irakurri dudan azken liburua Riomundo izan da Jon Maiak idatzitakoa.
Bukatzerakoan, gure protagonistaren bilakaera pertsonala agertzen da: Gau-eskolara doa bertoko hizkuntza ikastera eta Espainiako Partidu Komunistatik LAB sindikatura pasatzen da. Bitartean, bere lobak ikastolara doaz euskaraz ikastera eta euretariko bat bertsotan ondo moldatzen omen da...
Niretzat Riomundo liburuak baditu pasarte batzuk benetan politak, adibidez gerra garaian gertatzen diren hainbat pasadizo edota bukaeran Pedro Sierraren erabakia: ezkertiarra eta baita ere bertokoa (abertzalea) izatea.
Onartu behar dut ez naizela oso irakurle ona eta lehenengo kapitulua nahiko astuna egin zait, ondoregoak, ordea, nahiko arinak izan dira.
Bukatzeko, liburuaren kontraportadan idatzitakoak laburtzen du protagonistaren izaera.
· Zu zara maketoa, ezta?
· Maketoa? Ez jauna, gaizki esan dizute, Sierra naiz, Pedro Sierra.
2007/09/18
PARADISUAK
Audenen teoriei jarraituta, eta Volgatarrei jaramon eginda, hona hemen nagusietako baten paradisua:
Paisaia: Ingalaterrako Kentekoa bezalakoa; hots, berdea, muino txiki batzuekin, errekastoak, zuhaitzak, zaldiak, cottageak... Urrutian, baina, mendi altuak eta elurtuak ageri dira. Kostaldean labar izugarriak daude, eta hareazko hondartza txikiak.
Klima: Euritsua eta freskoa: ez da tropikaltasun izpirik. Neguan hotz handia egiten du eta normala da pare bat hilabete elurpean ematea. Udan 28 bat gradu, juxtu itsasoan sartu-irten bat egin ahal izateko. Urtaroak argi eta garbi antzematen dira.
Hizkuntza: Hizkuntza asko hitz egiten dira. Koiné-tzat hizkuntza bakarra erabiltzen da.
Biztanleen jatorri etnikoa: Ugaria, baina gehienak nordikoak dira.
Pisu eta neurriak: Sistema metriko hamartarra.
Erlijioa: Erlijio berri asko daude baina jenderik gehiena agnostikoa da; hori bai, mundu guztiak hartzen du parte egun jakinetako erritoetan, benetan ikusgarriak izaten direlako. Aspaldian utzi ziren alde batera gorputza eta arima torturatzeko eskatzen zuten erlijioak (katolizismoa, islama, hinduismoa, etab.).
Hiriburuaren dimentsioak: Galanta, 8 milioi biztanlekoa.
Gobernu modua: 400 parlamentario dituen kongresua. Urte bian behin oso-osorik aldatu behar da. Parlamentuan populazio osoak hartu behar izaten du parte gutxienez bizitzan behin.
Natur energien iturriak: Zaborra eta eguzkia.
Jarduera ekonomikoak: Merkataritza da hiriburuan nagusi: denetariko dendak daude, oso espezializatuak (Marveleko komikiak, Kretako musika turkoa edo Tibeteko mandalak egiteko harea saltzen dutenak, esate baterako), eta asko eta asko bigarren eskukoak dira. Hiriburutik eta herriguneetatik kanpora, nekazaritza eta abeltzantza lasaia. Industria lur azpian dago: curri antzeko batzuek egiten dute lan bertan, senak hala eskatuta.
Garraiobideak: Trenak, monorrailak, zaratarik gabeko hegazkinak, auto elektrikoak, bizikletak, belaontziak, zaldiak.
Arkitektura: Mota askotakoa: klasikoa, erromanikoa, gotikoa, modernista... Hiriburuan etxeorratzak ere badaude, zoragarriak. Barrokoa eta deribatuak (rococoa, esaterako) asmatu ere ez dira egin, zorionez. Le Corbusier eta hiri-etxeak asmatu zituztenak jaio ere ez dira egin, ezta jaioko ere.
Altzariak eta etxeko tresnak: Art-deco asko, baita altzari funtzional minimalak ere. Etxeko garbiketa-eta robotek egiten dute.
Janzkera formala: Gizonezkoek, janzkiak, korbata eta guzti. Emakumezkoek, gonadun janzkiak. Janzkera informala, berriz, oso-oso pertsonalizatua.
Hedabideak: Egunkariak eta Internet.
Monumentuak: Eskulturak, arkuak, abadien hondakinak, iturriak, antzinako tenploak, cromlech-ak. Eskultura handiegiak debekatuta.
Dibertsio publikoak: Sexua, zinema, antzerkia, kontzertuak, jatetxeak, kafeak, kirolak... Denetarik asko, eta 24 ordu zabalik. Ez dago txikiteoan ibiltzeko ohiturarik.
Eta hauxe da nire paradisua. Ez ahaztu zurea idazten zeure kritikak egin aurretik.
Paisaia: Ingalaterrako Kentekoa bezalakoa; hots, berdea, muino txiki batzuekin, errekastoak, zuhaitzak, zaldiak, cottageak... Urrutian, baina, mendi altuak eta elurtuak ageri dira. Kostaldean labar izugarriak daude, eta hareazko hondartza txikiak.
Klima: Euritsua eta freskoa: ez da tropikaltasun izpirik. Neguan hotz handia egiten du eta normala da pare bat hilabete elurpean ematea. Udan 28 bat gradu, juxtu itsasoan sartu-irten bat egin ahal izateko. Urtaroak argi eta garbi antzematen dira.
Hizkuntza: Hizkuntza asko hitz egiten dira. Koiné-tzat hizkuntza bakarra erabiltzen da.
Biztanleen jatorri etnikoa: Ugaria, baina gehienak nordikoak dira.
Pisu eta neurriak: Sistema metriko hamartarra.
Erlijioa: Erlijio berri asko daude baina jenderik gehiena agnostikoa da; hori bai, mundu guztiak hartzen du parte egun jakinetako erritoetan, benetan ikusgarriak izaten direlako. Aspaldian utzi ziren alde batera gorputza eta arima torturatzeko eskatzen zuten erlijioak (katolizismoa, islama, hinduismoa, etab.).
Hiriburuaren dimentsioak: Galanta, 8 milioi biztanlekoa.
Gobernu modua: 400 parlamentario dituen kongresua. Urte bian behin oso-osorik aldatu behar da. Parlamentuan populazio osoak hartu behar izaten du parte gutxienez bizitzan behin.
Natur energien iturriak: Zaborra eta eguzkia.
Jarduera ekonomikoak: Merkataritza da hiriburuan nagusi: denetariko dendak daude, oso espezializatuak (Marveleko komikiak, Kretako musika turkoa edo Tibeteko mandalak egiteko harea saltzen dutenak, esate baterako), eta asko eta asko bigarren eskukoak dira. Hiriburutik eta herriguneetatik kanpora, nekazaritza eta abeltzantza lasaia. Industria lur azpian dago: curri antzeko batzuek egiten dute lan bertan, senak hala eskatuta.
Garraiobideak: Trenak, monorrailak, zaratarik gabeko hegazkinak, auto elektrikoak, bizikletak, belaontziak, zaldiak.
Arkitektura: Mota askotakoa: klasikoa, erromanikoa, gotikoa, modernista... Hiriburuan etxeorratzak ere badaude, zoragarriak. Barrokoa eta deribatuak (rococoa, esaterako) asmatu ere ez dira egin, zorionez. Le Corbusier eta hiri-etxeak asmatu zituztenak jaio ere ez dira egin, ezta jaioko ere.
Altzariak eta etxeko tresnak: Art-deco asko, baita altzari funtzional minimalak ere. Etxeko garbiketa-eta robotek egiten dute.
Janzkera formala: Gizonezkoek, janzkiak, korbata eta guzti. Emakumezkoek, gonadun janzkiak. Janzkera informala, berriz, oso-oso pertsonalizatua.
Hedabideak: Egunkariak eta Internet.
Monumentuak: Eskulturak, arkuak, abadien hondakinak, iturriak, antzinako tenploak, cromlech-ak. Eskultura handiegiak debekatuta.
Dibertsio publikoak: Sexua, zinema, antzerkia, kontzertuak, jatetxeak, kafeak, kirolak... Denetarik asko, eta 24 ordu zabalik. Ez dago txikiteoan ibiltzeko ohiturarik.
Eta hauxe da nire paradisua. Ez ahaztu zurea idazten zeure kritikak egin aurretik.
LIBURUEN KRITIKEN ZAIN
Kostata ere, azkenean bloga martxan dabil!!!!! Erabiltzeko erraza denez, pentsatzen dugu ez duzuela arazorik edukiko bertan nahi duzuen liburuaz zeuen lehenengo kritika idazteko. Horra, bada, animo!!! Zein izango da ausartzen den lehenengoa?
BIBLIOGRAFIA
ALDEKOA, Iñaki, Historia de la Literatura Vasca, Erein, 2004
ALTUNA, Belen, Euskaldun fededun, Alberdania, 2003
ARKOTXA, Aurelia, "Imaginaire et poésie dans Maldan Behera de Gabriel Aresti (1933-1975), ASJU, 1993
AZKORBEBEITIA, Aitzpea, Joseba Sarrionandia: Irakurketa proposamen bat, Labayru, 1998
ETXEBERRIA, Hasier, Bost idazle, Alberdania, 2002
JUARISTI, Jon, El Linaje de AItor, Taurus, 1987
JUARISTI, Jon, Literatura Vasca, Taurus, 1987
KORTAZAR, Jon, Teoría y práctica poética de Lauaxeta, Desclée de Brouwer, 1986
KORTAZAR, Jon, Euskal Literatura XX. mendean, Prames-Las Tres Sorores, 2000
KORTAZAR, Jon (zuz.), Egungo euskal nobelagintza, 2007
MICHELENA, Luis, Historia de la Literatura Vasca, EREIN, 2001
MUJIKA, Luis Mari, Lizardiren lirika bideak, Haranburu Altuna, 1983
MUJIKA, Luis Mari, Miranderen poesiagintza, Haranburu Altuna, 1984
OLAZIREGI, Mari Jose, Bernardo Atxagaren irakurlea, Erein, 1998
OLAZIREGI, Mari Jose, Euskal eleberriaren historia, Labayru, 2002
SARASOLA, Ibon, Historia Social de la Literatura Vasca, Akal, 1976
URQUIZU, Patricio (zuz.), Historia de la Literatura Vasca, UNED, 2000
Bibliografia zabaltzeko iradokizunen zain
ALTUNA, Belen, Euskaldun fededun, Alberdania, 2003
ARKOTXA, Aurelia, "Imaginaire et poésie dans Maldan Behera de Gabriel Aresti (1933-1975), ASJU, 1993
AZKORBEBEITIA, Aitzpea, Joseba Sarrionandia: Irakurketa proposamen bat, Labayru, 1998
ETXEBERRIA, Hasier, Bost idazle, Alberdania, 2002
JUARISTI, Jon, El Linaje de AItor, Taurus, 1987
JUARISTI, Jon, Literatura Vasca, Taurus, 1987
KORTAZAR, Jon, Teoría y práctica poética de Lauaxeta, Desclée de Brouwer, 1986
KORTAZAR, Jon, Euskal Literatura XX. mendean, Prames-Las Tres Sorores, 2000
KORTAZAR, Jon (zuz.), Egungo euskal nobelagintza, 2007
MICHELENA, Luis, Historia de la Literatura Vasca, EREIN, 2001
MUJIKA, Luis Mari, Lizardiren lirika bideak, Haranburu Altuna, 1983
MUJIKA, Luis Mari, Miranderen poesiagintza, Haranburu Altuna, 1984
OLAZIREGI, Mari Jose, Bernardo Atxagaren irakurlea, Erein, 1998
OLAZIREGI, Mari Jose, Euskal eleberriaren historia, Labayru, 2002
SARASOLA, Ibon, Historia Social de la Literatura Vasca, Akal, 1976
URQUIZU, Patricio (zuz.), Historia de la Literatura Vasca, UNED, 2000
Bibliografia zabaltzeko iradokizunen zain
Suscribirse a:
Entradas (Atom)
